BAL TEBLİĞİ

Türk Gıda Kodeksi BAL TEBLİĞİ
Yayımlandığı R.Gazete 22.10.2000, 24208
Tebliğ No 2000 / 39
Amaç
Madde 1- Bu Tebliğin amacı ; balın, tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretimi, hazırlama, işleme, muhafaza, depolama,
taşıma ve pazarlamasını sağlamak üzere özelliklerini belirlemektir.

Kapsam
Madde 2- Bu Tebliğ bal arıları -Apis mellifera- tarafından üretilen balı kapsar.
Hukuki dayanak
Madde 3- Bu Tebliğ 16/11/1997 tarihli ve 23172 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “ Türk Gıda Kodeksi
Yönetmeliği’ne” göre hazırlanmıştır.
Kısaltmalar
Madde 4- Bu tebliğde adı geçen;
a) Bal ; beşinci maddenin birinci paragrafında tanımı yapılan gıda maddesini,
b) HMF : hidroksimetilfurfurolü,ifade eder.
Tanımlar
Madde 5- Bu Tebliğ’de geçen;
a)Bal; bal arılarının çiçek nektarlarını, bitkilerin veya bitkiler üzerinde yaşayan bazı canlıların salgılarını topladıktan
sonra, kendine özgü maddelerle karıştırarak değişikliğe uğratıp, bal peteklerine depoladıkları tatlı maddeyi,
Bal orijinine göre ;
- Çiçek balı ; arıların bitki çiçeklerindeki nektarlardan ürettikleri balı,
- Salgı balı; arıların bitkilerin canlı kısımlarından veya bitki üzerinde yaşayan canlıların salgılarından ürettikleri balı,
Piyasaya sunuluş şekline göre;
- Petekli bal; petek içinde piyasaya sunulan balı,
- Doğal petekli bal; tamamıyla arılar tarafından üretilen doğal peteği içinde tüketime sunulan balı,
- Temel petekli bal; gerçek balmumundan çeşitli metotlarla, iki tarafı preslenerek hazırlanmış, sterilize edilmiş, işçi ve erkek
arı petek hücrelerinin temelini teşkil eden ince levha şeklindeki peteği içinde piyasaya sunulan balı,
-Süzme bal; ortam sıcaklığı 35 o C’ı geçmeyecek biçimde petekli balın santrifuj metodu veya dinlendirilerek süzülmesi ile
elde edilen balı,
- Kristalize süzme bal; kristalizasyon metotlarının herhangi birine tabi tutularak veya balın kristalleşmesi için herhangi bir
işleme tabi tutulmaksızın tamamen veya kısmen şekerleşmiş, krema ve fondan kıvamdaki balı,
- Pres bal; petekli balın basınç altında ortam sıcaklığı 40 oC’ı geçmeyecek biçimde sızdırılması ile elde edilen balı,
-Fırıncılık balı veya Sanayi balı; kendine ait doğal koku ve tada sahip olmayan, fermentasyona başlamış, ısıtılmış,
HMF miktarı, diastaz sayısı 6 ncı maddedeki l bendindeki şartlara uymayan direkt olarak insan tüketimine sunulamayan balı
b) Invert şeker; herhangi bir hidroliz işlemine tabi tutulmadan hesaplanabilen , çoğunluğu fruktoz olup, fruktoz ve glikozdan
oluşan monosakkaridleri,
c) Diastaz sayısı; 100 g balda bulunan amilaz enzimlerinin, 38-40 o C’da, 1 saat içerisinde ve deney koşullarında önceden
saptanan bitiş noktasına kadar parçaladığı nişasta miktarını,
d) Çerçeve; arıların doğrudan petek yaptığı veya içine temel peteklerin yerleştirildiği malzemeyi,ifade eder.
Ürün özellikleri
Madde 6- Bu Tebliğ kapsamındaki balın özellikleri aşağıda verilmiştir:
a) Insan tüketimine sunulacak olan bal, sağlıklı arı kovanlarından elde edilmiş olacaktır. Bal, doğal yapısında bulunan
organik ve inorganik maddeler haricinde herhangi bir yabancı madde, parazit, arı, arı parçaları ve yavru arı içeremez.
b) Balda insan sağlığını tehdit eden hiç bir patojen mikroorganizma bulunamaz.
c) Balda nişasta bulunamaz.
d) Balın tadı ve aroması, balın menşeine ve üretildikleri bitkinin türüne bağlı olarak değişmekle birlikte, bal kendine ait
doğal koku ve tada sahip olmalıdır. Yabancı koku ve tat içeremez.
e) Balın rengi su beyazından koyu amber renge kadar değişebilir. Çam balının rengi pfund skalaya göre minimum 60
olmalıdır.
f) Bala herhangi bir madde katılamaz ve yapısında bulunan herhangi bir madde uzaklaştırılamaz.
g) Invert şeker miktarı; çiçek balında % 65 oranından, salgı balında % 60 oranından az olamaz.
h) h) Balda rutubet miktarı %21’den fazla olamaz. Bu oran "süpürge çalı -Calluna" ve "üç gül-Trifolium sp." ballarında
%23, üretimin doğal yapısından kaynaklanan rutubet miktarı fırıncılık veya sanayi ballarında ise en fazla %25’dir.
ı) Sakkaroz miktarı; çiçek balında %5, salgı balında %10’dan fazla olamaz. Akasya balı, lavanta balı ve Banksia menziesii
çiçek balları ile salgı balının karışımında ise en fazla %10’dur
i) Suda çözünmeyen madde miktarı balda % 0,1, pres balında ise % 0,5 oranından fazla olamaz.
j) Mineral madde - kül miktarı çiçek balında % 0,6’yı, salgı balında ise % 1,2’yi geçemez.
k) Balda asitlik miktarı 40 meq/kg’ dan fazla olamaz.
l) Balda diastaz sayısı 8 den az olamaz. Ancak narenciye balı gibi yapısında doğal olarak düşük miktarda enzim içeren
ve doğal olarak HMF miktarı 15 mg/kg’dan fazla olmayan balda diastaz sayısı 3’den az olamaz.
m) Balda HMF miktarı 40 mg/kg ‘dan fazla olamaz.
n) Temel petek levhalarının kalınlığı 3 mm’den fazla olamaz.
o) Temel petekde balmumunun doğal yapısında bulunmayan, parafin, serezin, iç yağı, reçine, oksalik asit gibi organik
maddeler ile ağartıcı maddeler gibi inorganik maddeler bulunamaz.
ö) Bal ticari glikoz içeremez.
p) Balın şeker protein oranını ölçen C13 analizi sonucu -1’den düşük olmalıdır.
r) Balda naftalin bulunamaz.
s) Bal, doğal enzimlerine hasar verecek veya inaktive edecek şekilde ısıtılamaz.
ş) Balın doğal olan asiditesi yapay yollarla değiştirilemez.
t) Bal insan sağlığını tehdit eden düzeyde hiçbir madde içeremez.
u) Eğer bir bal, belirli bir çiçek veya bitkiden orijin alan bal ise ve bu orijin aldığı bitki veya çiçeğe ait organoleptik, fiziksel,
kimyasal ve mikroskopik özellikleri belirgin şekilde taşıyorsa bu bala orijin aldığı çiçek veya bitkinin "ayçiçeği balı, ıhlamur
balı" gibi çiçek veya bitkinin adı verilebilir.
ü) Bala üretildiği bölgenin; bölgesel, coğrafi veya topografik adı, bal bu bölgenin florasına ait özellikleri belirgin şekilde
taşıdığı sürece verilebilir."
Katkı maddeleri
Madde 7- Bala hiç bir katkı maddesi katılamaz.
Bulaşanlar
Madde 8- Balda insan sağlığı için tehlikeli olacak miktarda ağır metal bulunamaz.
Pestisitler
Madde 9- Balda bulunabilecek maksimum pestisit kalıntı miktarları EK-1’de verilmiştir.
Veteriner ilaçları tolerans düzeyleri
Madde 10- Baldaki veteriner ilaçları kalıntı düzeyleri Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Veteriner Ilaçları Tolerans
Düzeyleri”bölümünde verilen limitlere uygun olacaktır. Diğer veteriner ilaçlarına ait tolerans düzeyleri EK-2’de belirtilmiştir.
Hijyen
Madde 11- Bal Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Hijyen” bölümünde yer alan genel kurallara uygun olarak üretilecektir.
Işyeri özellikleri
Madde 12- Bal üreten işyerleri, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Işyeri Özellikleri” bölümünde yer alan genel kurallara
uygun olacaktır.
Ambalajlama, etiketleme ve işaretleme
Madde 13- Bal Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Ambalajlama ve Etiketleme-Işaretleme” bölümünde yer alan genel
kurallara uygun olarak ambalajlanacak, etiketlenecek ve işaretlenecektir. Bu genel kurallara ek olan kurallar aşağıdaki gibi;
a) Çerçeveli balda net miktara “çerçeve ağırlığı” dahil değildir.
b) Etikette balın orijini; salgı balı veya çiçek balı olduğu, bal ifadesinin yakınında belirtilecektir.
c) Etikette balın toplandığı yıl; üretim tarihi olarak, balın satışa hazır hale geldiği tarih; dolum tarihi olarak ifade edilecektir.
d) Etikette balın piyasaya sunuluş şekli belirtilecektir.
Taşıma ve depolama
Madde 14- Balın taşınması ve depolanması Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Taşıma ve Depolama” bölümünde yer alan
kurallara uygun olacaktır ve depolama sıcaklığı 30 o C’ı geçmeyecektir.
Numune alma ve analiz yöntemleri
Madde 15- Baldan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin “Numune Alma ve Analiz Yöntemleri” bölümünde belirtilen kurallara
uygun olarak numune alınacak ve uluslararası kabul görmüş analiz yöntemleri uygulanacaktır.
Tescil ve denetim
Madde 16- Bal üreten, depo eden, paketleyen ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat, kontrol ve denetim sırasında bu
Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan işyerleri hakkında 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı
Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre yasal işlem yapılır.
Denetim
Madde 17- Bu Tebliğe ait hükümlerin uygulanması 24/06/1995 tarihli ve 560 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı’nca denetlenir.
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
Madde 18- Bu Tebliğ’le; 25/05/1982 tarihli ve 17704 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan TS 3036 sayılı “Bal Standardı “
mecburi uygulamadan kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- Halen faaliyet gösteren ve bal üreten ve satan işyerleri yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu Tebliğ
hükümlerine uymak zorundadır.
Yürürlük
Madde 19- Bu Tebliğ yayım tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20- Bu Tebliğ’i, Tarım ve Köyişleri Bakanı ve Sağlık Bakanı yürütür.
EK-1
BALDA BULUNABİLECEK MAKSİMUM PESTİSİT KALINTI MİKTARLARI
PESTISIT ADI
KABUL EDILEBILIR EN YÜKSEK DÜZEY
(mg/kg) AÇIKLAMA
Aldicarb 0,01
Brompropylat 0,1
Dichlobenil 0,05
Dichlorvos 0,01
Endosulfan 0,01
Ethion 0,01
Lindan 0,01
Chlordan 0,01
DDT 0,05 p,p’-DDT, o,p’-DDT, p,p’-DDE ve p,p’-
TDE (DDD) toplamı
Endrin 0,01
-HCH 0,01
-HCH 0,01
Heptachlor 0,01 Heptachlorbenzol dahil
Hexachlorbenzen 0,01
EK-2
BALDAKİ VETERİNER İLAÇLARI TOLERANS DÜZEYLERİ
ILAÇ TOLERANS DÜZEYI (mg/kg)
Amitraz 0,2
Streptomycin 0,02
Sulfanomid grubu 0,01
Tetrasiklin grubu 0,01