Arı Zehirinin Bileşimi

Yapısındaki birçok farmakolojik etkili unsurlarıyla arı zehri
doğal ilaç olarak görülmektedir. Arı zehiri kimyasal olarak çok karmaşık
bir yapıya sahip olup içerisinde birçok proteinler, enzimler,
peptidler, ve aktif aminler bulunmaktadır. Arı zehri 18 üzerinde
farmakolojik aktiviteye sahip bileşikten oluşmaktadır.
Bunlardan
en önemlileri Histamin, Melittin, Apamin, MCD-peptidi, Fosfolipaz
A1- A2 , Dopamin, ve Hyaluronidaz enzimleridir.
Arı zehrinin içeriği bölgelere ve mevsimlere göre değişiklik
göstermezler. Ülkenin değişik bölgeleri ve yılın değişik zamanlarında
arılarda yapılan çalışmalarda, arı zehrinde bulunan proteinlerin
aynı olduğu görülmüştür( Dotimas, 1987 ).
Arı zehirinin asıl etkisini sağlayan toksinler, değişik sayıda
aminoasit içeren peptidlerdir. Tüm bu peptidlerin % 50’sini
hızla kan dolaşımına karışan melittin oluşturur. Melittin, bu etkisiyle
fosfolipaz A2 adlı enzimin parçalayıcı etkisine de yardımcı
olur. Melittin, farmokolojik ve fizyolojik olarak; antibakteriyel,
antifungal,sinir sistemini düzenleyeci, radyosyondan koruyucu
etkiye sahiptir. Ayrıca ağrı kesici özelliğe sahiptir
Histamin; arı zehirinin yaklaşık %1 ini oluşturur. Zehire has

sas olan kişilerde baş ağrısı, şişme, kaşıntı, kusma ve görme bozukluğuyla,
kan damarlarını genişleterek ölüme neden olabilecek
etkiye sahip bir maddedir
Apamin, arı zehirinde % 2-3 oranında bulunan diğer bir
peptiddir. Farmakolojik ve fizyolojik olarak bağışıklık sistemini
güçlendirici özelliğe sahiptir. MS vakalarında özellikle arı zehirinin
bu yapısı üzerinde durulmaktadır. Apaminin muhtemelen sinir sistemine
potasyum trasferi ile ile ilgili ptoteine bağlanması MS hastalığının
tedavisinde etkili olduğu düşünülmektedir. Apamin’in
aynı zamanda iltihap önleyici etkilerinin yanı sıra anti-romatizmal
etkileri de vardır.
Hyaluronidaz, arı zehirin yapısından izole edilmesi ve saflaştırılması
(arındırılması) oldukça zordur ve yapısı çok iyi bilinmemektedir..
Kuru arı zehrinin %1-3 ‘ünü oluşturmaktadır. Dokuların
geçirgenliğini artırmak, hücrelere bağlanmış bağları çözme,
hyaluronik asit polimerlerinin dokulara saldırılarını kontrol etme
gibi biyokimyasal etkilerinin yanında bağışıklık sistemini; uyarıcı
antijenik etki , anaflaksiyi engelleyici etkileride vardır.
FosfolipazA1-A2, bütün zehirlerin içinde bulunur. Kuru arı
zehrinin % 10-12 ‘sini teşkil eder. Ve arı zehri içersinde farmokolojik
etkisi en etkin olan maddedir. Melittin ile birlikte sinerjik etki
yapar. Radyoaktif aktiviteye sahiptir. Histamini serbestleştirir. Kan
basıcını kontrol altına alır ve antijenik etkilidir.
MCD Peptidi , etkisi iyi bilinen diğer bir aktif maddedir. Arı
zehrinin bu yapısı Apamin gibi sinirleri etkiler, ancak apaminin
tersine iltihabi olaylara yol açar. Apamin ve MCD peptidinin birbirine
zıt etkileri birçok araştırmacının konusu olmaktadır.