BALLI BİTKİLER

Ülkemiz bitki varlığı bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasındadır.
Tüm Avrupa kıtasında 12.000 dolayında bitki türü varken
sadece ülkemizde 10.000 dolayında bitki türü bulunur. Bunların
içinde arıcılık yönünden önem arz eden pek çok tür doğal olarak
yayılış göstermektedir. Çiçeğin olmadığı yerde arıcılık yapmak
mümkün değildir.
Bu bakımdan arıcılık, uzun süre çiçek açan ballı
ve polenli bitkilerin bulunduğu yörelerde yapılmalı ya da koloniler
bu bölgelere götürülmelidir.


Bitkilerin nektar verimine; bitkinin kendisiyle ilgili türü, nektar
salgı miktarı, çiçeklenme durumu ve süresi gibi faktörlerle birlikte
güneş ışığı, hava sıcaklığı, nem ve toprağın yapısı gibi ortamla ilgili
çevresel faktörler etkide bulunur.
Arıcılık için değerli nektar kaynağı olan ve iyi kalite bal yapan
bitkilerden ağaçlar ve çalılar grubunda bulunan bitkilerin bazılarının
çiçeklenme veya salgı zamanı, yayılış alanı ve bal özellikleri aşağıda
verilmiştir.



Akasya
Değişik iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlayabilen akasya,
ülkemizde yaygın olarak rastlanabilen bir ağaç türüdür. Akasyanın
arıcılık açısından oldukça önemli bir yeri vardır. Görünümü ile de
park ve bahçelere ayrı bir özellik katan akasya dikiminin hızlandırılmasına
ülke çapında önem verilmelidir. Ağaçlandırma yapılacak
bölgelere dikilecek her akasya ağacının üretici ve ülke ekonomisine
katkısı büyük olacaktır. Akasyanın çiçeklenme dönemi bölgelere ve
yüksekliğe bağlı olarak Nisan-Haziran ayları arasındadır. Akasya balının
tadı ve kokusu çok güzeldir ve oldukça geç kristalleşir. Kendine

özgü parlaklık ve akıcılığını uzun süre kaybetmez. Bir dönüm akasyadan
150 kg bal üretilir.
İğde
Bu familyanın iki türü Türkiye’de doğal olarak bulunur. İğde,
bazı bölgelerde ağaççık, bazı bölgelerde ise ağaçtır. Çiçekleri açık
sarı renktedir. İğde çiçeğinin güzel kokusu herkes tarafından bilinir.
Arılar sabahın erken saatlerinden günün geç vakitlerine kadar
iğde çiçeklerini ziyaret ederler. Çiçeklenme süresi bulunduğu bölgeye
göre değişir. Ilıman iklimin hüküm sürdüğü alanlarda Nisan ayında,
daha iç bölgelerde ise Mayıs ve Haziran aylarında çiçeklenme

gözlenir. İğdenin nektarı çok fazla değildir ve geniş alanlarda ekimi
yapıldığı zaman arıcılık açısından değer kazanır.
Söğüt
Arılar için özellikle erken ilkbaharda önemli bir nektar ve polen
kaynağıdır. Ülkemizde sulak arazilerde doğal olarak yayılış gösterir.
1 dekar söğüt alanından 10-15 kg bal alınabilir. Balı geç kristalize
olup sarı renklidir.
Kestane
Ülkemizde Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde
doğal olarak yetişir. Haziran-Temmuz aylarında çiçeklenen kestaneden
elde edilen balın rengi koyu kahverengi olup acımsı ve kendine
özgü keskin bir kokusu vardır. Tıbbî ballar arasında kabul edilen kestane
balı geç kristalize olur. Farenjit, astım, kansızlık durumlarında
iyileştirici özelliği vardır.
Yakı Otu
Bu bitkinin 21 türü Türkiye’de yetişmektedir. Çok yıllık bir bitkidir.
Çiçekleri pembe renkte ve çok güzeldir. Bazı ülkelerde yakı otu
kültüre alınmıştır ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yüksekliği 600-
3000 m arasında olan yeşil alanlarda, ormanlarda ve kayalık bölgelerde
yakı otuna rastlamak mümkündür. Bursa, Ankara, Sinop,
Ordu, Giresun, Trabzon, Kars, Balıkesir, Kütahya, Kayseri, Erzurum,
Bitlis, Ağrı, Antalya, Van ve Adana’da bulunur. Balının rengi açık yeşildir.
Kristalleştiği zaman beyaz bir renk alır. Balının çok güzel bir
tadı ve aroması vardır. Bir hektar yakı otu ekili alandan 600 kg bal
alınabilir.

Okaliptüs
Okaliptüs, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır.
Her zaman yeşildir ve Akdeniz Bölgesi ikliminden hoşlanmaktadır.
Bu bitkilerin boyu 30 metreye kadar çıkabilir. Çok yoğun
sarıçiçekleri vardır. Türkiye’de en çok Mersin ve Adana bölgesinde
bulunmakla birlikte İstanbul, İzmir, Antalya ve Hatay’da da bu bitkiye
rastlamak mümkündür. Çiçeklenme dönemi türe ve bölgeye
göre Kasım-Haziran ayları arasındadır. Balı yavaş kristalize olur.
Narenciye
Narenciye bitkileri arasında portakal ve limon arılar için
önemli nektar kaynaklarıdır. Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgelerinde
geniş alanlarda kültüre alınmıştır. Balı kendine has hoş kokulu
olup C vitamini bakımından zengindir.
Püren
Ülkemizde Akdeniz, Ege, Trakya ve Karadeniz bölgelerinde
doğal yayılış gösteren pürenin ilkbahar ve sonbaharda çiçeklenen
türleri vardır. Çiçekleri pembe ve mor renkli olup arılar için zengin
nektar ve polen kaynağıdır. Püren balı kendine has aromalı, hafif
acımtırak, oldukça kıvamlı ve kıymetlidir

Gazal Boynuzu
Çiçekleri altın sarısı renkte olup, çok yıllıktır. Çiçeklenme dönemi
Haziran’da başlar ve Ağustos sonuna kadar devam eder. Dağ yamaçlarında
ve çayırlık alanlarda bulunur. Balı açık sarı renkte olup
orta kalitededir. Kristalleşmesi kısmen çabuktur. Bir hektar ekili alandan
26-200 kg arasında bal alınabilir.
Orman Gülü
Çiçeklenme zamanı Mayıs-Haziran ayları arasındadır. Ancak iklim
koşullarına ve bulunduğu yüksekliğe bağlı olarak Mart-Ağustos
ayları arasında da çiçeklenme gösterebilir. Bu bitkinin balının hoş olmayan
bir tadı ve kokusu vardır. Balı koyu kahve renkli olup akışkandır.
Bu bitkinin balını yiyen kişilerde halsizlik, baş ağrısı, kusma ve bilinç
kaybı olur. Bu nedenle halk arasında balı zehirli olarak bilinir. Bu
balın zehirli olmasının nedeni orman gülünün nektarında bir alkoloid
olan andromedotoxin’in varlığıdır ve kovandan yeni alınmış olan balda
daha çoktur.