beri insan sağlığı ve yaşamı açısından son derece önem verilen ve
kullanılan bir maddedir. İnsanların üretemediği önemli ürünlerden
olan propolis, bu yüzyılda keşfedilen en mükemmel doğal ilaçtır
ve tıp alanında çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır (Kumova ve ark.,
2002).
Vücut direncini arttırmak amacıyla günde 30 - 60 mg’ a kadar
alınabilir
. Tedavi edici amaçla, kardiyovasküler sistem ve kan dolaşımı
rahatsızlıklarında, kulak, burun, boğaz (boğaz enfeksiyonları,
faranjit, laranjit, rinit, sünizit, kulak iltihabı) kullanılabilir. Genel
akciğer hastalıklarında, kısmi olarak tüberküloz’un tedavisinde,
(Azevedo ve ark., 1986; Dobrowlski, 1991) rektum hastalıklarında,
oral enfeksiyonlarda (dental hijyen ve ağız kokusunda, dişeti, dil,
pamukçuk) üriner sistem (mesane ve böbrek rahatsızlıklarında) ve
genital enfeksiyonlarda (erkeklerde prostat problemleri, kadınlarda
vajinal trichomoniasis) (Perez ve ark.,1995) kullanılmaktadır.
Dermatolojide, kesiklerde, yaralarda (Morales ve Garboniva, 1997)
soğuk ısırması (parmak, yüz ve kulakta) mayasıl hastalığında,
birinci ve ikinci dereceden yanıklarda, nasır, çıban, egzamada, sedef
hastalığında, mantar hastalıklarında, zona hastalığında, deride
renk bozulmasında, kullanılmaktadır. Romatizmal hastalıklarda,
ayrıca gözde arpacık gibi çeşitli yangı tiplerinde tedavi amacıyla
kullanılmaktadır (Ghisalberti, 1979).
Propolis mide mukozasını ülsere karşı korur, mide yaralarını
küçültür bu nedenle ülser iyileştirici özelliğe sahip bir üründür (Krell,
1996; Kumova ve ark., 2002). Propolisin yaralar üzerinde iyileştirici
etkiye sahip olduğu ve doku yenileme hızını artırdığı, uzun yıllardan
beri bilinmektedir (Ghisalberti, 1979). Dermatolojik hastalıkların
tedavisinde propolis, acriflavine hydrochoride, arnica ekstratı (dağ
tütünü ekstratı), borik asit karışımından hazırlanan ve peru balsamı
olarak bilinen bir pomat kullanılmaktadır (Ghisalberti, 1979; Ring,
1995), Herpes deri hastalığının tedavisinde propolis ekstraktını
kullanarak 50 hasta üzerinde yaptığı araştırmada, kontrol grubunda
toplam 213 günde iyileşen hastalığın, propolis uygulanan grupta
ise 96 günde tedavi edildiğini bildirmiştir. Yaşları 1-92 arasında
değişen 115 kadın ve 114 erkek toplam 229 kişi üzerinde yapılan
araştırma sonucunda, propolisin yara ve yanıkları 11 günde,
mikrobik yaraları, 17.5 günde tamamen iyileştirdiği ülserde ise 36
günde % 67 oranında bir gelişmenin olduğu bildirilmiştir (Morales
ve Garboniva, 1997, 1997).
Propolis; cildi nemlendirme, yenileme, kırışıklıkları giderme
ve anti bakteriyel özelliklerinden dolayı güzellik kremlerinde, çeşitli
losyonlarda kullanılarak kozmetik endüstrisinde yer alır (Krell,
1996; Park ve Woo, 1997). Yine % 2’lik propolisin genel olarak
merhemlerin anti bakteriyel etkilerini artırdığı bildirilmektedir
(Ghisalberti, 1979).
Kronik vajinitis, serviks uterinin lezyonları gibi dişi genital
sistemin önemli patojenlerinin tedavisinde propolis sprey veya
merhemleri lokal olarak kullanılmaktadır (Şahinler,1999).
Propolisin anestezik etkisinin de bulunduğu, bu etkinin propolisin
içinde bulunan esansiyel yağlardan kaynaklandığı bildirilmektedir
(Scheller, 1990; Kumova ve ark., 2002). Propolis spreylerinin
solunum yoluyla alındığında romatizmaya ve astıma iyi geldiği,
gut hastalığının tedavisinde ve sinirleri yatıştırmada kullanıldığı
bildirilmektedir (Krell1996; Şahinler,1999). Bunların yanında
propolisin beyin cerrahisinde kanamayı engellediği gözlenmiştir
(Ghisalberti, 1979; Şahinler;1999). Propolisin anti diyabetik
aktivitesi bulunmakta, ayrıca doku yenilenmesini sağlamaktadır
(Krell, 1996). Yapılan bir başka çalışmada; propolis kapsülü tip 2
diyabet mellitus (T2DM) ratlarda kan şekerinin kontrolünde, lipit
metabolizmasının modüle edilmesinde ve insülin duyarlılığının
artırılmasında kullanılabileceği belirtilmiştir (Li ve ark 2011).
Dişeti, dudak ve ağız iltihaplarını iyileştirebilmek için diş
macunları ile ağız yıkama solüsyonlarında da kullanılmaktadır
(Burdock, 1998). Ağız bakterilerilerine karşı da oldukça etkili
olan propolisin plak oluşumunu ve oral patojenlerin hücrelere
yapışmasını engellediği ayrıca klinikte kullanılan antibiyotiklerle
kıyaslandığı zaman propolisin daha etkin olduğu çeşitli çalışmalarda
bildirilmiştir (Santos ve ark., 2002).
Propolis tıbbi açıdan birçok olumlu özelliğe sahip olduğu
için hem üretici firmalar hem de propolis içeren meşrubat ve
yiyecekler kanserden, diyabetten, enflamasyondan ve çeşitli
kalp hastalıklarından korunmak isteyen tüketiciler tarafından
tercih edilmektedir (Banskota ve ark., 2002).
Ayrıca propolisin yiyecek teknolojisinde,
konservecilik sektöründe kimyasal koruyucu
olarak kullanımı da mevcuttur (Burdock,
1998). Bu bağlamda yapılan bir çalışmada;
Türk propolis, defne ve polenlerinin beslenme
ile ilgili patojen mikroorganizmalar (bakteri
ve funguslar) üzerinde antimikrobiyal etkisi
araştırılmış sonuç olarak, antimikrobiyal
aktivitenin konsantrasyona bağımlı olduğu;
propolis, defne ve uçucu yağların gıda işleme
ve muhafazasında biopreservative ajan olarak
kullanılabileceği belirtilmiştir (Erkmen ve
Özcan, 2008).
Propolis geniş bir kullanım alanına
sahiptir. Propolisin insan sağlığının dışında
kullanıldığı bazı alanlarda şöyle sıralanabilir.
Çimlenme engellediği için yumrulu bitkilerin
saklanmasında, mobilya sanayinde cila maddesi olarak, evcil
hayvanların ayak-deri problemlerinin çözümünde ve endometritisin
tedavisinde kullanılmaktadır (Kumova ve ark., 2002).
KULLANIM ŞEKİLLERİ
Avrupa ve Kuzey Amerika’da propolis esas itibarıyla doğal
destekleyici ve bitkisel ilaç olarak kullanılmaktadır. Propolis değişik
oranlarda arı sütü, polen ve kovan ürünü olmayan diğer bileşiklerle
birlikte tablet haline getirilip satılmaktadır. Alkolde (%70’ lik)
ekstrakte edilen propolis deri losyonlarında, güzellik kremlerinde,
şampuanlarda, sabunlarda, dudak boyalarında, diş macunlarında,
sakızlarda ve hatta güneş kremlerinde katkı maddesi olarak
kullanılabilmektedir (Genç ve Dodoloğlu, 2011).
Tıbbi amaçlı propolis preparatları çeşitli amaçlarla hazırlanmaktadır.
Ham propolis tozu, propolis su ekstraktı ve alkol ekstraktı, yumuşak
propolis ekstraktı, yağ ekstrakları propolis ile yapılmak istenen
tıbbi ürünlerin temelini oluşturur. Bu bağlamda propolis içerikli
ürünler, kremler, yara bantları, spreyler, merhemler vb. ürünler elde
edilebilir. Propolisin sağlık açısından kullanımında dahili ve harici
uygulama olarak iki büyük yöntem vardır. Dâhili kullanım, başta
kemikler, böbrek, kalp ve böbrek olmak üzere birçok organ üzerinde
etkilidir. Burada “dahili” ifadesi sadece ağız veya burun (inhalasyon
yoluyla) anlamında olmayıp aynı zamanda anüs veya vajinal yolla
(vajinal veya rektal tedavi) kullanımında tanımlamaktadır. Harici
uygulama ise deri ve onun yüzeyindeki gözenekler üzerinden bir
tedavi yöntemidir (http://www.apitheraphy.blogspot.com, 2011).
A) DÂHİLİ KULLANIM ŞEKİLLERİ
1) Oral Uygulama 3 şekilde yapılır. Sıvı olarak; sıvı propolis ekstraktı,
eriyici ilaçlar ve şuruplar şeklindedir. Yarı sıvı olarak, bal-propolis
karışımı ve propilen-glikol ekstraktı şeklindedir. Katı olarak, ham
propolis, ham propolis tozu, granül, yağlı propolis ekstraktı, propolis
tabletleri, bonbon, kapsül, mini kapsüllü propolis ekstraktı halinde
bulunur.
2) Ağız İçi Kullanımı Sakız, Diş macunu, sıvı (Gargara), eriyik halde;
3) Solunum Sistemi Hastalıkları İçin Soluma (nefese çekme)
yöntemiyle;
4) Vajina İçi Kullanımı Ovül ve tablet halinde;
5) Rektum İçi Kullanımı Genel destekleyici olarak;
6) Propolis İğnesi Kullanımı Sıvı propolis ekstraktının damar içine
enjeksiyonu şeklinde uygulanır (http://www.apitheraphy.blogspot.
com, 2011).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder