evcilleştirilmiş olup Güney ve Güneydoğu Asya
ülkelerinde arıcılıkta kullanılmaktadır. Uysal
yapıdadır. Ağaç kovuklarında ve benzer karanlık
yerlerde yaşamaktadır. Ancak ticarete konu
olabilecek bal üretimi için tahta kovanlarda da
yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu tip üretim için
genellikle doğada serbest olarak bulunan koloniler
yakalanmaktadırlar.
Bu durum ise arıcıların az bir
sermaye ile arıcılık yapmaları için uygundur.
Geleneksel olarak Apis cerana kolonilerinden
bal hasadı, bal avcılığı yöntemiyle doğada
serbest halde var olan oğullardan bal toplamak
suretiyle yapılmaktadır. Bu sistemde bal içeren
petekler kesilerek alınır. Ancak yavrulu peteklere
dokunulmamaya özen gösterilir. Sonraki yıllarda
edebilmektedirler.
Yaşadığı Alanlar
Apis cerana, Çin, Hindistan, Japonya,
Malezya, Nepal, Bangladeş gibi Güney ve
Güneydoğu Asya ülkelerinde yaşamaktadır. 8 alt
türü bulunmakta olup bunlardan Apis cerana
cerana ve Apis cerana indica yaygındır. Bu iki
alttür renkleri dışında Apis mellifera bal arılarına
benzemektedir. A. c. indica abdomen kısmında
siyah şeritler bulunmakta olup genelde yüksek
ise abdomeninde sarı şeritlere sahip ve ova
bölgelerde bulunmaktadır.
Özellikleri
Apis cerana arısının en önemli özelliği Apis
mellifera için oldukça büyük zararlara yol açan
Varroa jacobsoni’nin konukçusu olmasından ileri
gelmektedir. Bu arıların genetiğinde bulunan
temizlenme dansı sayesinde Varroa fazla zarar
verememekte ve kontrol altına alınmaktadır. Aynı
savunma mekanizması Tropilaelaps clareae için
de geçerli olmaktadır. Ancak aynı durum, Apis
cerana’dan Varroa bulaşan Apis mellifera arıları için
söz konusu değildir.
Apis cerana kolonileri Japon yaban
arısı (Vespa mandarinia) tarafından saldırıya
uğradığında, yaklaşık 500 japon bal arısı (A.
ve çıkardıkları 47°C sıcaklık ile ölümüne neden
olmaktadırlar.
A. cerana arıları besin kaynağının varlığı ve yeri
konusunda dairesel veya kuyruk salama dansı yaparak diğer
bireylere haber verebilmektedirler. Oğul verme özellikleri de
Apis mellifera arılarına benzemektedir. A. cerana bal arıları,
Apis mellifera arılarının dörtte biri kadar bal üretmektedirler.
Yaşamı
A. cerana bal arılarında yumurta, larva, pupa ve yetişkin
olmak üzere dört gelişim evresi vardır. Ana arı bir peteğin her
hücresine tek bir yumurta bırakmaktadır. İşçi, erkek ve ana arı
gözlerinde 3 günlük yumurta dönemi geçirilmektedir. Larvalar
tipik olarak kıvrık konumda hücre tabanında bulunmaktadır.
Bakıcı arılar tarafından, bu larvalar beslenmektedir. Sağlıklı bir
larva beyaz görünümdedir.
Gözler içerisinde en küçük boyutta olan işçi arı gözleri, düz
ve petek yüzeyi ile hemen hemen eşit düzeyde kapatılmaktadır.
Bu kapalı işçi arı gözlerinin rengi parlak kahverengi olup petek
yüzeyi biraz dışbükeydir. Ana arı gözleri ise işçi ve erkek arı
gözlerinden farklı olarak petek yüzeyinden aşağıya doğru asılı
şekilde, son derece dışbükey halde kapatılmıştır. Petek yüzeyi
“mermi” şeklinde olup petek yüzeyinden dışa çıkık şekilde ise
geniş ve uzundur. Ana arı gözleri peteğin dış kenarları boyunca
yapılır. Ana arı hücresi aşağı doğru petek yüzeyinde asılı,
görünüşü uzun ve boru şeklindedir.
Arıların Yapısı
Normalde bir koloni bir ana arı, binlerce işçi arı ve yılın
farklı sezonlarında değişmek üzere birkaç yüz veya birkaç
bin erkek arıdan oluşur. Ana, işçi ve erkek arıların her birinin
büyüklüğü ve görünüşü önemli ölçüde farklıdır.
Ana Arı
Ana arılar işçi arılar ile aynı genetik yapıya sahip olmakla
birlikte işçi arıların üreme organları gelişmemiştir. Ana arının
üreme organları tamamen gelişmiştir. Ana arının vücudu erkek
arılardan daha uzundur. Kanatları abdomen bölgesini tamamen
kapatmamaktadır. Abdomen sivri bir şekilde gelişmekte ve son
kısımda üçgen şeklini almaktadır. Karın kısmında sadece rakip
ana arılara karşı sokmak için kullandığı, defalarca kullanılabilir
özellikte kıvrık şekilde bir iğneye sahiptir. Arka ayaklarında
polen toplamak için herhangi bir sistem bulunmamaktadır.
Ana arı günde 1000 yumurta yumurtlamakta olduğundan
dolayı Apis cerana kolonileri Apis mellifera kolonilerinden daha
küçük olmaktadır. Apis mellifera ana arılarına göre, Apis cerana
ana arıları çiftleşme esnasında daha az spermatozoa almakta,
ancak daha az spermatozoa kaybı olmaktadır. Ayrıca Apis
cerana ana arıları daha fazla erkekle çiftleşmektedirler.
İşçi Arı
İşçi bal arısı kovanın en küçük ve önemli bireyidir.
Koloni içerisindeki en fazla bulunan bireydir. İşçiler yeterince
gelişmemiş üreme organlarına sahip dişilerdir. İşçilerin
altçeneleri ana arı ve erkek arılardan daha geniştir. Kafa üçgen
şeklinde ve daha küçüktür. İğnesi bulunmakta olup her türlü
düşmana karşı sadece bir kez kullanabilir. Apis cerana zehiri,
Apis mellifera zehirinden iki kat daha etkilidir. Arka ayakları
polen ve propolis taşıma için düzenlenmiştir.
Erkek Arı
Normal koşullarda bir kolonide yılın sadece bir kısmı
için bulunmaktadırlar. Erkek arının tek görevi bakire ana
arıyı döllemektir. Erkek arı nektar ve polen toplamaz. Vücut
büyüklüğü işçi arıdan daha uzun, ama ana arıya göre daha
küçüktür. Erkek arılarda iğne bulunmamaktadır. Başta bulunan
bileşik gözler, işçi ve ana arıya oranla daha fazladır. Arka ayakları
polen toplamak için herhangi bir sisteme sahip değildir. Bir
erkek arı 1.5 milyon spermatozoa üretmekte olup bu miktar
Apis mellifera arılarının sadece %15’idir.
Tarlacılık Çalışmaları
Bal arıları gıda olarak bitkilerden nektar ve polen
toplamaktadırlar. Apis mellifera’nın 5 km alan içerisinde
tarlacılık yapmasına karşılık Apis cerana en fazla 1-2 km
içerisinde tarlacılık yapmaktadır. Polen ve nektar toplama
davranışı Apis mellifera ile aynıdır. Yapılan çalışmalar bal
arılarının iklim durumuna bakmaksızın, yıl boyunca polen
toplama faaliyetini yaptıklarını göstermektedir. Polen toplayan
arıların sayısı haziran, temmuz ve ağustos aylarında en düşük
düzeydedir. Ancak mart ayında artırmaktadır. nisan, mayıs ve
eylül-şubat arası devam etmekte, aralık ayında maksimum
düzeye ulaşmaktadır. Polen toplayan arıların sayısı kasım, aralık
ve ocak aylarında oldukça yüksek olmaktadır. Polen toplama
etkinliği, yılın farklı dönemlerinde önemli farklılıklar yaparken
polen toplama saatlerinde de farklılıklar bulunmaktadır.
Genellikle sabah saat 06:00 civarında polen toplamaktadırlar.
Apis cerana’nın uçuş etkinliği A. mellifera’ya göre daha
fazladır. Bununla birlikte, tarlacılık çalışmaları daha sık ve
daha kısa bir süreye sahiptir. Bu davranış, A. cerana arısının
polinasyondaki verimliliğini artırmaktadır. Apis cerana’da polen
toplayıcı arılar normalde nektar toplamaz. Fakat gerektiği
durumlarda nektar tarlacılığından polene, polen tarlacılığından
nektara dönebilirler. A. cerana arıları da diğer arılar gibi bitkiye
bağımlılık göstermekte, yaşadığı yerlerde polen kaynağı olarak
Hindistan cevizi polenini tercih etmektedirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder