BAL ARISI KOLONİ KAYIPLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

Bal arıları şifa kaynağı bal ve diğer arı ürünlerinin yanında
bitkilerin tozlaşma vektörü olarak ekolojik-denge ve sebze-meyve
üretiminde oldukça önemli olan bir konuma sahiptir. Bu yüzden
bal arıları konusundaki çalışmalar hem bilimsel hem de ekonomik
öneme sahiptir.

Bal arıları bal ve diğer arı
ürünleri dışında insan gıdasını
sağlayan çoğu kültür bitkilerindeki
tozlaşma vektörü rolünden dolayı
tüketilen gıdaların 1/3 ünün üretimini
sağlamaktadır (Delaplane ve Mayer
2000). Bu durumda ekonomik olarak
en önemlisi tozlaşmadan kaynaklanan
eksiklik nedeni ile bitkisel üretimdeki
kalite ve miktardaki düşüş olmaktadır
(Resimler 1 ve 2). Bu yüzden yapılacak
çalışmalar sonunda elde edilecek
bilgiler koloni kayıplarının azaltılması
ve dolayısıyla üretimin artmasına
yardımcı olabilecek, ekonomik yararlar
sağlayacak potansiyele sahiptir.
Ekonomik olarak bakıldığında
bal arılarının bal ve diğer arı ürünleri
hesaba katılmadan sadece tozlaşmadan
sağladığı ekonomik yarar ABD’de 2000
yılında 15 Milyar dolar (Delaplane
ve Mayer 2000) olarak hesaplanmış,
Danimarka Üniversitesi’nde yapılan
bir araştırmada bu rakamın Avrupa için
2011 yılında 22 Milyar Euro (Eurekalert 2011) olarak rapor edildiği,
ülkemizde ise bu konuda yapılmış bir değerlendirme çalışması
bulunamamıştır.
Arıcılıkta verimli tarım topraklarına ihtiyaç olmaması,
tarım yapılmayan dağlık ve ormanlık bölgelerde daha verimli,
ilaç kalıntılarından uzak, doğal, hijyenik üretim yapılabilecek bir
hayvancılık kolu olması, kırsal kalkınma ve kadınların daha
başarılı olabileceği hesaba katılırsa istihdam açısından
da milli ekonomiye ciddi yararlar sağlanacağı tahmin
edilmektedir.
Ülkemiz 5 farklı bal arısı ırkı ile Avrupa (Batı) bal arısının (Apis
mellifera) gen merkezi olması nedeni ile arıcılık açısından dünya
lideri olma potansiyelini bünyesinde barındırmaktadır (Kandemir
ve diğ. 2000, Yılmaz 2011). Son yıllarda artan virüs hastalıklarına
karşı ilaçlar etkili olmamaktadır. Bunun tek çözümü ise genetik
varyasyonun çok olduğu ülke veya
bölgelerdeki arıların arasından
seçim yapılıp ıslah edilerek bu tip
kolonilerin çoğaltılmasıdır. Türkiye
bu konuda dünyadaki en avantajlı
ülke konumundadır. Ülkemizde
koloni sayısı ise 2008 yılında
4,888,961 ile dünyada Çin’den sonra
2. sırada ve toplam bal üretimi ise
81,364 ton ve koloni başına 16,6
kg olarak tespit edilmiştir (Türkiye
İstatistik Kurumu 2009). Ülkemizde
koloni sayısı 2010 yılında ise kayıtlı
5,4 milyon ve toplam bal üretimi ise
83,000 ton olarak tespit edilmiştir
(Yılmaz 2011).